Figura retoryczna (figura stylistyczna, postać mowy) – środek ekspresji językowej wzmacniający emocjonalność, obrazowość języka, polegający na stosowaniu ozdobnych zwrotów lub wyrażeń.
Ze względu na pełnione funkcje wyróżniane są:
- figurae ad delectandum – figury retoryczne, które urozmaicając styl mają sprawiać przyjemność odbiorcy; należą do nich: apostrofa, hypotypoza, prozopopeja, etopeja
- figurae ad docendum – figury retoryczne pouczające; należą do nich: sustenatio, communicatio, correctio
- figurae sententiarum – figury retoryczne służące kwiecistości stylu; należą do nich: repetitio, conversio, complexio, conduplicatio, gradatio, synonimia, traductio, polisyndeton, reticentia, adiunctio, disiunctio, paronomasia, similiter cadens, similiter desinens.
Inny podział to:
- figury myśli, polegające na zmianie znaczeń
- figury słowne, zestawiające brzmienia wyrazów
- figury namiętności, mające wywoływać emocje
- gramatyczne, modyfikujące składnię
- zwroty retoryczne, stosowane w celu wzmocnienia wyrazu wypowiedzi
Podział ten nie jest ścisły, ponieważ ta sama figura może pełnić równocześnie różne funkcje.